afb. A.F.A.M. Wetzer, 18 april 2009

Berlicumseweg 9

bouwjaar: XVII / XVIII, XIXA en c. 1900
huidige functie: woonhuis
oorspronkelijke functie: boerderij

Gemeentelijk monument

Berlicumseweg 9 en 11

Beschrijving

Algemeen:
De twee huizen aan de Berlicumseweg 9 en 11 zijn in twee bouwfasen tot stand gekomen. In 1870 wordt de bestaande bouw, waarschijnlijk een boerderij met een houtskelet, afgebroken om plaats te maken voor twee kleine woningen met een losstaande schuur. De nieuwe panden worden gebouwd in opdracht van de landeigenaar Frans de Blocq van Scheltinga die op dat moment eigenaar is van het landgoed Coudewater.
De twee nieuwe woningen worden spiegelbeeldig ten opzichte van elkaar opgetrokken. Het is onwaarschijnlijk dat er destijds delen van de bestaande bouw zijn hergebruikt. Volgens de kaarten van het kadaster ligt alleen een deel van de voorgevel op de positie van de oudere bebouwing. Een jaar na de bouw worden de panden verkocht aan de psychiatrische inrichting Coudewater. De huizen worden dan als dienstwoningen in gebruik genomen.
In 1905 wordt er aan nummer 11 een flink zijhuis gebouwd. Bij dezelfde verbouwing wordt de indeling van het bestaande bouwdeel van nummer 11 aangepast. De trap wordt omgedraaid en is dan vanuit de gang van het nieuwe bouwdeel toegankelijk. Tussen de vier kamers van het oudste bouwdeel komt parallel aan de gevel een gang te liggen. De voormalige voordeur wordt omgebouwd tot een venster en de ingang wordt verplaatst naar het nieuwe bouwdeel.
In 1961 wordt ook het pand nummer 9 intern aangepast. De kelder wordt afgebroken en de vloer van de opkamer verlaagd. De trap naar de zolder verdwijnt en er worden doorbraken en dichtzettingen in de tussenmuren gemaakt. Er komt een toilet in het hoofdpand, tot 1961 bevond de toilet zich nog altijd in de achterliggende schuur. Niet lang erna worden er opnieuw allerlei kleine wijzigingen aangebracht.
Dat geldt ook voor het pand nummer 11 maar toch is dit huis in grote lijnen nog altijd zoals het in 1905 werd opgeleverd.

Voorgevel:
De witgepleisterde voorgevel van Berlicumseweg 9 is voorzien van twee brede risalieten waarin zich twee gevelopeningen bevinden. Beide risalieten, het rechter is een hoekrisaliet, worden aan de bovenzijde afgesloten met een licht getoogde lijst. In de rechterrisaliet bevindt zich de voordeur met twee-ruits bovenlicht, direct daarboven is een T-venster met tweeruits kleppend bovenlicht en tweeruits onderraam gepositioneerd. Het linkerrisaliet is geleed met twee boven elkaar geplaatste vensters met daartussen een waterlijst. Het onderste venster heeft een vast vierruits onderraam en tweeruits kleppend bovenlicht, het bovenste is identiek aan het venster boven de voordeur. Het tussenliggende gevelvlak bevat op de begane grond twee vensters, die identiek zijn aan het venster in de linkerrisaliet. Het deel ter linkerzijde van dit risaliet is blind en sluit aan op de rechterzijgevel van Berlicumseweg 11. De onderdorpels van de vensters op begane grondniveau zijn opgenomen in een waterlijst.
De in kruisverband gemetselde lijstgevel van Berlicumseweg 11 heeft ter rechterzijde een voordeur met deurrooster van siersmeedwerk en een bovenlicht. Links van het deurkozijn, op hardstenen neuten en boven een gecementeerde plint, zijn twee vensteropeningen aanwezig, beide voorzien van T-vensters met vast bovenlicht en schuivend onderraam. De eerste verdieping is op identieke wijze ingedeeld. Rechts bevindt zich een naar binnenslaande dubbele deur met bovenlicht, die het balkon ontsluit. Dit door 2 natuurstenen consoles gedra-
1
gen balkon heeft een hekwerk met balusters en siersmeedwerk. De beide vensteropeningen links naast de balkondeuren, zijn voorzien van T-vensters met vast bovenraam en twee naar binnen draaiende onderramen.
Alle gevelopeningen zijn aan de bovenzijde voorzien van een steensdikke strekse boog met anderhalfsteens aanzet- en sluitaccenten. De onderdorpels van de vensters zijn opgenomen in een hardstenen waterlijst. Ter hoogte van de kalven van de vensters is de gevel gesierd met twee lagen oranjegekleurde bakstenen. Op begane grond niveau bevindt deze laag zich net onder de kalven. Dit duidt erop dat de kozijnen vernieuwd zijn.
De gevel wordt aan de bovenzijde afgesloten met rijke kroonlijst die voorzien is van vier consoles met daartussen meerkleurig metselwerk in verschillende patronen. Op de lijst is tussen hardstenen pijlers met smeedwerk, een hekwerk met balusters is aangebracht. De gevel is voorzien van een aantal roset-ankers.

Linkerzijgevel:
Deze in kruisverband gemetselde zijgevel van nummer 11 is ter linkerzijde op begane grond niveau voorzien van een kozijn met dubbele deuren en groot bovenlicht. Het eerste-verdiepingsniveau is ter linkerzijde geleed met twee vensters, identiek aan de vensters in de voorgevel. De gevelopeningen zijn voorzien van een strekse boog met hardstenen sluitsteen, de vensters hebben een hardstenen onderdorpel. Ter rechterzijde is over de gehele hoogte een bouwnaad tussen de zij- en de voorgevel zichtbaar: de voorgevel is in kwalitatief betere - en dus duurdere - stenen gemetseld. De speklagen en de sierlagen van de voorgevel zijn over de gehele zijgevel doorgezet. De gevel is voorzien van enkele roset-ankers.

Rechterzijgevel:
De witgepleisterde zijgevel van Berlicumseweg 9 is op begane grond niveau voorzien van een T-venster met tweeruits bovenlicht en schuivend vierruits onderraam. De beide vensters met draairaam op zolderniveau zijn een latere toevoeging. De windveer is voorzien van een eenvoudig makelaar met schoren, beide in baksteen.
In de smalle strook muurwerk ter linkerzijde van de rechterzijgevel van Berlicumseweg 11 tekent zich een bouwnaad af. De voorgevel is opgetrokken uit een beter fabrikaat baksteen, terwijl voor de rest van de zijgevel een kwalitatief beduidend mindere steen is gebruikt. De waterlijsten en oranjegekleurde stenen uit de voorgevel zijn over de smalle strook, tot aan de voorgevel van Berlicumseweg 9, doorgezet.

Achtergevel:
Ter rechterzijde van de witgepleisterde achtergevel van Berlicumseweg 9 bevindt zich het T-venster van de opkamer, voorzien van tweeruits bovenlicht en vierruits schuivend onderraam. Onder het venster is het kelderlicht van de zeventiende- of achttiende-eeuwse kelder gelegen. Links van het venster zijn een moderne deur met eenvoudig bovenlicht en T-venster net tweeruits bovenlicht en schuivend onderraam opgenomen. De kap is voorzien van twee moderne dakkapellen. Door begroeiing is het linker-
2
deel van de achtergevel aan het zicht onttrokken.
De bakstenen achtergevel van nummer 11 ligt in het verlengde van de achtergevel van nummer 9 en is op begane grond niveau voorzien van twee T-vensters. Het rechter venster heeft een vast bovenlicht, draaiende onderramen en een modern voorzetraam. Het linker venster heeft een bovenlicht met valraam en twee draaiende onderramen. Het venster op eerste-verdiepingsniveau is identiek aan het laatstgenoemde venster. De vensteropeningen hebben anderhalfsteens strekse bogen en hardstenen onderdorpels, ter hoogte van de speklaag.

Interieur:
Het interieur maakt geen deel uit van deze verkenning.

Redengevende omschrijving

Het pand heeft monumentale waarde vanwege de gevels, de karakteristieke bouwmassa en de situering. De ligging in het landschap heeft een hoge ensemblewaarde. Het pand heeft een historische waarde en is, mede door de eigen bouwgeschiedenis, representatief voor de landelijke bebouwing in Rosmalen.
3
Gemeente 's-Hertogenbosch
MIP

Woonhuis van huismeester XIXD

Baksteen, gepleisterd en gewit. Zesruits schuiframen onder segmentbogen. Zadeldak. Verbeterde Hollandse pan, deels plat.
Onderdeel van zwakzinnigeninrichting, van architectuurhistorisch en sociaalhistorisch belang.
Monumenten Inventarisatie Project (MIP)
Afbeeldingen

1989
     
Adresboeken
Berlicumseweg 9
Berlicumseweg E 3 (????)
Berlicumseweg 9 (????)
????M.L. van Griensven

Nummeraanduiding

Nummer:9
Postcode:5248 NT
BAG-ID:0796200000285238
Perceel:RML00-E-3700

Monument

Soort:Gemeentelijk monument
Nummer:SOM0014

Locatie

Google Maps
OpenStreetMap
Stad in kaart

Op deze pagina

Adresboeken
Afbeeldingen
Gemeentelijk monument
MIP
URL om naar deze pagina te linken:

Bossche Encyclopedie |